Vinspeed làm đường sắt cao tốc Bắc Nam - phụng sự đất nước hay bài toán kinh doanh?

VinSpeed - công ty vừa mới thành lập vài ngày - dám đề xuất làm dự án tàu cao tốc Bắc Nam 67 tỷ USD trong vòng 5 năm. Dự án mà các quốc gia phát triển còn phải loay hoay hàng thập kỷ!

TẠI SAO DỰ ÁN CAO TỐC LẠI CẦN THIẾT LÚC NÀY?

Chúng ta đang ở đỉnh dân số vàng. Từ 2045, Việt Nam sẽ già hóa nhanh hơn cả Hàn Quốc, Nhật Bản. Nếu không bứt phá trong 20 năm tới, chúng ta sẽ mãi mắc kẹt trong "bẫy thu nhập trung bình".

5 tiếng từ Hà Nội đến TP.HCM sẽ thay đổi hoàn toàn:

• Du lịch nội địa bùng nổ

• Logistics hiệu quả gấp đôi

• Kết nối ba miền trở nên dễ dàng

• Thu hút đầu tư nước ngoài mạnh mẽ

Nhà nước làm có thể mất 10-20 thậm chí 30 năm. Nước ngoài làm thì ta bị phụ thuộc công nghệ và tất nhiên những quyền lợi đòi hỏi cũng không kém.. Chỉ có Vin dám cam kết 5 năm hoàn thành!

Nếu làm được thì đây thực sự sẽ là đòn bẩy đưa đất nước vào kỷ nguyên vươn mình thực sự, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình - đúng như giá trị to lớn của đường dây 500kV mà cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã mang lại.

BÀI HỌC TỪ ĐƯỜNG DÂY 500KV BẮC-NAM VÀ SỰ QUYẾT TÂM CỦA CỐ THỦ TƯỚNG

Năm 1992, nhiều người cho rằng Thủ tướng Võ Văn Kiệt "điên rồ" khi quyết định xây đường dây 500kV với vốn khổng lồ trong bối cảnh đất nước còn nghèo và rất nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng dự án đó không khả thi.. Nhưng lịch sử đã chứng minh đó là quyết định thiên tài!

Kết quả:

• Chấm dứt cắt điện luân phiên tại TP.HCM

• Thu hồi vốn chỉ sau 3 năm

• Biến Đông Nam Bộ thành đầu tàu công nghiệp

• GDP khu vực tăng 12-15%/năm trong thập kỷ 1990s

• Thu hút hàng chục tỷ USD FDI

Liệu rằng dự án Tàu cao tốc Bắc Nam có thể tái hiện "phép màu" này ở quy mô lớn hơn:

• Rút ngắn thời gian Bắc-Nam từ 30+ giờ xuống 5 giờ

• Thúc đẩy GDP tăng ít nhất 1-1.5%/năm

• Đưa Việt Nam vào "câu lạc bộ" tàu cao tốc tiên tiến thế giới

Nếu đường dây 500kV giải quyết bài toán "năng lượng", thì tàu cao tốc sẽ giải quyết bài toán "kết nối" - thúc đẩy để Việt Nam vươn mình?

---

VINSPEED LÀM ĐƯỜNG SẮT CAO TỐC - VỪA “PHỤNG SỰ QUỐC GIA”, VỪA LÀ “BÀI TOÁN KINH DOANH” DÀI HẠN

TẠI SAO GỌI LÀ "PHỤNG SỰ QUỐC GIA"?

Sự thật về đường sắt cao tốc: 98% dự án đường sắt cao tốc trên thế giới đều thua lỗ. Theo McKinsey (2021), chỉ có tuyến Tokyo-Osaka và Bắc Kinh-Thượng Hải sinh lời. Các tuyến ở Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ, Anh đều lỗ nặng và cần trợ cấp liên tục.

VinGroup biết điều này. Với 12 tỷ USD vốn tự có, họ có thể:

• Tiếp tục làm BĐS (lĩnh vực thống trị và lãi lớn)

• Mở rộng VinFast toàn cầu

• Đầu tư vào các lĩnh vực ít rủi ro khác

Nhưng họ vẫn chọn con đường khó nhất. Nếu VinSpeed không đứng ra, Nhà nước sẽ phải bỏ vốn 100% thay vì chỉ "cho vay" 80%. 67 tỷ USD - con số này bằng khoảng 15% GDP của Việt Nam! Như lời cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt: "Nếu lúc nào cũng có đường sẵn thì ai sẽ là người mở đường?"

---

MÔ HÌNH KINH DOANH: SINH LỜI TỪ ĐÂU?

Không phải từ vé tàu! VinSpeed sẽ khai thác mô hình TOD - phát triển bất động sản và trung tâm thương mại quanh các ga tàu.

Đây là cách duy nhất để dự án tự thu hồi vốn. Các ga tàu sẽ trở thành tâm điểm kinh tế của từng khu vực, kéo theo cả hệ sinh thái dịch vụ, thương mại, du lịch xung quanh. Giống như cách mà ga tàu điện ngầm ở Tokyo hay Seoul trở thành những khu phức hợp sầm uất.

---

---

TẠI SAO LÀ VINGROUP?

Thực tế: Việt Nam có nhiều doanh nghiệp lớn, nhưng để nhận "bài toán" 67 tỷ USD thì khó tìm ai khác. Không phải vì VinGroup giỏi nhất, mà vì chỉ có họ đủ tầm vóc và dám mạo hiểm.

Hạn chế: VinGroup mới chỉ thực sự lãi lớn ở BĐS và chưa có kinh nghiệm đường sắt cao tốc.

Nhưng có 3 điều có thể tin tưởng:

• Tiến độ nhanh: Cầu Bãi Cháy, đường trên cao Thăng Long đều hoàn thành đúng hạn

• Chất lượng tốt: Ai dùng sản phẩm Vin đều thấy chất lượng ổn định

• Vận hành hiệu quả: Chưa có dự án nào "đắp chiếu" hay bỏ dở

  

  ---

NHỮNG LO NGẠI CHÍNH ĐÁNG

1. Rủi ro "too big to fail" VinGroup đã có mặt ở BĐS, giáo dục, y tế, công nghiệp, giờ thêm hạ tầng. Nếu Vin gặp vấn đề, toàn hệ thống sẽ rung chuyển.

2. Lo ngại "tư nhân hóa hạ tầng" Trao 49 tỷ USD vay không lãi + TOD 99 năm cho một công ty, không đấu thầu - nhiều người cho đây là "mặc cả chính sách".

3. Thiếu kinh nghiệm VinSpeed chưa từng làm đường sắt. Đây là bước nhảy vọt từ BĐS, ô tô sang công nghệ hoàn toàn mới.

Giải pháp cần thiết: Nhà nước phải "cầm lái" chặt chẽ - chia sẻ lợi nhuận TOD với ngân sách, mời thêm nhà đầu tư tham gia, giám sát từng giai đoạn, có kế hoạch B nếu thất bại.

---

KẾT LUẬN

Thẳng thắn mà nói: VinSpeed không phải "thiên thần" - họ vẫn phải tính toán bài toán kinh doanh như mọi doanh nghiệp. Nhưng hiện tại, lợi ích của họ đang trùng khớp với lợi ích quốc gia.

Trong bối cảnh thời gian không nhiều và ít lựa chọn, VinSpeed có thể là đầu tàu - miễn là Nhà nước phải là người giữ đường ray. Dự án có thể thành công rực rỡ hoặc thất bại thảm hại. Tất cả phụ thuộc vào cách kiểm soát và giám sát.

Câu hỏi cuối cùng: Chúng ta có dám chấp nhận một canh bạc có kiểm soát để đổi lấy cơ hội bứt phá hiếm hoi không?

Bạn nghĩ sao? VinSpeed là cơ hội vàng hay canh bạc mạo hiểm cho Việt Nam?