TẠI SAO MỸ CỨ THAN VÃN THÂM HỤT THƯƠNG MẠI NHƯNG VẪN CỨ GIÀU HOÀI?

Bao nhiêu năm nay, Mỹ liên tục than vãn về thâm hụt thương mại của họ với thế giới. Ông Trump nhấn mạnh rằng các nước đang có lợi thế không công bằng trong thương mại với Mỹ. Vậy mà kỳ lạ thay, Mỹ vẫn duy trì vị thế siêu cường số 1 thế giới với nền kinh tế hùng mạnh.

Làm thế nào giải thích được nghịch lý này?

📊 Cách tính cán cân thương mại không phản ánh đầy đủ thực tế

Khi nói về thâm hụt thương mại, Mỹ chủ yếu tập trung vào cán cân thương mại hàng hóa, mà không tính đến xuất khẩu dịch vụ - nơi Mỹ có lợi thế vượt trội.

"Ông ấy chỉ nhìn vào việc xuất khẩu hàng hóa của nước Mỹ, chứ ông ấy không tính đến xuất khẩu dịch vụ của Mỹ."

Vậy đâu là những ngành dịch vụ mà Mỹ "xuất khẩu" nhưng không được đưa vào cán cân thương mại chính thức?

💡 Mỹ "xuất khẩu" gì mà không được tính?

Du học - cửa ngõ xuất khẩu giáo dục khổng lồ

Sinh viên Việt Nam đã chi 1 tỷ đô la cho giáo dục Mỹ trong năm 2024. Trên toàn cầu, con số này là 40 tỷ đô la trong năm 2023. Đây thực chất là hoạt động xuất khẩu dịch vụ, nhưng không được tính vào cán cân thương mại.

Dịch vụ y tế cao cấp

Nhiều người Việt và quốc tế sang Mỹ điều trị bệnh, chi trả số tiền lớn. Bản chất là Mỹ đang xuất khẩu dịch vụ y tế nhưng không được phản ánh trong thống kê thâm hụt thương mại.

Công nghệ số và nền tảng trực tuyến

Các công ty như Netflix, Google, Apple, Facebook cung cấp dịch vụ tại Việt Nam và toàn cầu, thu về hàng tỷ đô. Đây chính là hoạt động xuất khẩu vô hình nhưng không được tính đầy đủ.

💰 Ví dụ về mối quan hệ bất cân xứng

Một ông đại gia giàu có chuyên bán ô tô, thuê người giúp việc với mức lương thấp. Sau thời gian dài, ông đại gia phàn nàn: "Tôi thuê cô về giúp việc cả năm nay rồi, thế nhưng chưa bao giờ tôi thấy cô mua một cái xe ô tô nào ở nhà tôi!"

Ông đại gia kết luận cán cân thương mại không công bằng và quyết định trừ lương người giúp việc - một yêu cầu hoàn toàn phi lý.

🔄 Đặc quyền từ đồng đô la

Câu hỏi đáng suy ngẫm: Các nước xuất khẩu hàng sang Mỹ để lấy đô la về, sau đó họ làm gì với số đô la đó?

Thực tế, các nước thường:

1. Mua trái phiếu chính phủ Mỹ - đưa đô la quay về Mỹ để đổi lấy chứng nhận nợ

2. Sử dụng đô la mua dịch vụ và công nghệ từ Mỹ

"Đồng đô la đấy nó đi một vòng trái đất rồi nó lại quay lại Mỹ thôi."

Dù một quốc gia có thặng dư thương mại hàng tỷ đô với Mỹ, cuối cùng số tiền đó vẫn phải quay về Mỹ dưới hình thức này hay hình thức khác.

📌 Nền kinh tế tri thức thay vì kinh tế sản xuất

Bản chất của nền kinh tế Mỹ hiện đại:

"Nền kinh tế của nó chạy bằng ý tưởng, chạy bằng chất xám, chứ không chạy bằng than với bằng cơ bắp".

Các câu hỏi cần suy ngẫm:

1. Liệu cách tính cán cân thương mại hiện tại có còn phù hợp với nền kinh tế toàn cầu hóa?

2. Khi một quốc gia xuất khẩu chủ yếu là dịch vụ và tài sản trí tuệ, liệu có nên sử dụng các thước đo của thời kỳ công nghiệp?

3. Đồng đô la với tư cách đồng tiền dự trữ toàn cầu đã tạo ra lợi thế như thế nào cho Mỹ?

Nghịch lý của việc "than vãn thâm hụt nhưng vẫn giàu" cho thấy chúng ta cần một cách nhìn nhận toàn diện hơn về thương mại quốc tế trong kỷ nguyên số và kinh tế tri thức.